Karabiny maszynowe

AK 47

W ZSRR prace nad bronią strzelającą nabojem pośrednim rozpoczęły się się już w latach 30. XX wieku, kiedy konstruktorzy radzieccy, w ramach przyjacielskiej współpracy technicznej, zapoznali się z niemieckimi osiągnięciami w tej dziedzinie. Pracowano równocześnie nad amunicją i bronią kalibru 7,62 mm oraz 5,5 mm. Działania te, zostały zarzucone w momencie wybuchu wojny. Zajęto się bieżącymi potrzebami frontu. Zainteresowanie bronią na nabój pośredni, powróciło po zdobyciu pierwszych egzemplarzy niemieckich karabinów MKb-42 oraz pojawieniu się, dostarczanych z USA, karabinków M1 Carbine.

We wrześniu 1943 roku, w OKB-44 kierowanym przez inż. Jelizarowa, zakończono prace nad nabojem pośrednim 7,62 mm x 41. Został on przyjęty do uzbrojenia jako Nabój wz.43. Od marca 1944 rozpoczęto jego eksperymentalną produkcję w fabryce nr. 543 w Uljanowsku.

W listopadzie 1943 roku ogłoszono pierwszy konkurs na całą rodzinę broni. Miała się ona stać podstawą uzbrojenia strzeleckiego Armii Radzieckiej. Miał to być: karabin samopowtarzalny, karabin automatyczny(wg. radzieckiej nomenklatury – automat) strzelający nabojem pośrednim i ręczny karabin maszynowy. Nowy typ karabinu automatycznego, według założeń, miał być bronią wsparcia. Miał zwiększać siłę ognia drużyny piechoty w ataku i obronie. Nie miał być podstawową bronią piechoty, a jedynie następcą pistoletu maszynowego. Jego masa miała wynosić do 5 kg, a z dwoma pełnymi magazynkami nie przekraczać 9 kg. Broń nie mogła być dłuższa niż 1000 mm, a lufa nie krótsza niż 500 mm. Magazynek miał mieć pojemność co najmniej 30 naboi.

W efekcie powstało 15 prototypowych karabinów automatycznych konstrukcji m.in. Tokariewa, Diegtiariowa, Korowina, Baryszewa, Konstantinowa, Stieczkina, Korobowa (TKB-48) i Sudajewa (AS-44). Wszystkie konstrukcje, po próbach, odrzucono. Najbardziej udany okazał się AS-44, który, jako jedyny, przeszedł pełny program prób. Skoncentrowano się więc na jego doskonaleniu. Do pomocy, choremu na białaczkę, konstruktorowi przydzielono asystenta – M. T. Kałasznikowa. W wyniku dalszych prac udało się zmniejszyć masę broni do 4,8 kg. Inne parametry były jednak dalej niezadowalające. Z tego powodu komisja wojskowa odrzuciła także ten projekt.

W maju 1945 roku rozpisano nowy konkurs. Tym razem zakładano przezbrojenie całej piechoty w broń na naboje pośrednie. W konkursie wzięło udział kilkunastu młodych konstruktorów. Najbardziej znanym z nich był Sudajew. I tym razem za najlepszy uznano karabin AS-44. Nie został on jednak skierowany do produkcji. Prace nad bronią zakończyła śmierć konstruktora w 1946 roku.

W 1946 roku rozpisano trzeci konkurs. Tym razem wymagana była długość broni poniżej 900 mm. Karabiny miały występować w dwóch odmianach. Z drewnianą kolbą stałą dla piechoty, oraz z kolbą składaną dla młodszych oficerów i wojsk powietrznodesantowych. Zakładano, ze głównym rodzajem prowadzonego ognia będą krótkie serie. Wymagano jednak przełącznika rodzaju ognia, który pozwalał prowadzić ogień pojedynczy.

Do konkursu zgłoszono łącznie 16 projektów. W sierpniu 1946 sześć z nich odrzucono jako nieperspektywiczne. Dziesięć pozostałych skierowano do dalszych prac, które zakończyły się w październiku. Wśród nich był karabin konstrukcji M. T. Kałasznikowa, zgłoszony do konkursu pod godłem "Michtim". Do fazy badań prototypów zakwalifikowano sześć konstrukcji. Pierwszej nagrody nie przyznano. Drugą otrzymał Rukawisznikow, a trzecią Korobow. Wyróżnienie otrzymał m.in. Kałasznikow. Równocześnie został on skierowany do fabryki nr. 2 w Kowrowie. Mógł tam korzystać z nowoczesnego parku maszynowego, a także z pomocy doświadczonego biura konstrukcyjnego. Kałasznikow stanął tam na czele zespołu roboczego, który zajął się wyłącznie dopracowywaniem jego karabinu. Najbliższym jego współpracownikiem stał się młody inżynier Aleksander A. Zajcew. Broń otrzymała oficjalną nazwę Automat Kałasznikowa wz.1946 nr.1 (AK-46 nr. 1). Pracowano jednocześnie nad dwiema odmianami karabinu: z frezowaną komorą zamkową (znany jako AK-1) i z komorą tłoczoną (AK-2). Broń z komorą tłoczoną, (prace nad nią były mniej zaawansowane) miała być konstrukcją docelową. AK-1 miał wziąć udział w próbach poligonowych.

Ostatecznie w wyznaczonym terminie dostarczono 5 prototypów:

• AD-46 (KB-Ł-410) (Diemientiewa)
• AB-46 (TKB-415) (Bułkina)
• TKB-408 (Korobowa) w układzie bull-pup
• AR-46 (Rukawisznikowa)

oraz

• AK-46 (Kałasznikowa)

Jako broń porównawcza zostały użyte: pistolet maszynowy PPSz, karabin Sudajewa – AS-44, oraz zdobyczny niemiecki karabin StG44.

Już na początku odpadł, z powodu nagminnych zacięć, karabin Rukawisznikowa. Odpadł też karabin Korobowa, w którym nie wytrzymał zamek i komora zamkowa. Program prób zakończył się w czerwcu1947 roku. Uznano, że żaden karabin nie spełnia wymagań.

Dla Kałasznikowa próby zakończyły się niepowodzeniem. Planowano nawet jego konstrukcję wykluczyć z dalszych etapów konkursu. Pomogła interwencja kolegów z Naukowo-Badawczego Poligonu Broni Strzeleckiej, którzy uznali użyty sposób ryglowania broni za najbardziej perspektywiczny. W rezultacie zalecono mu dokonanie poprawek w konstrukcji komory zamkowej i mechanizmu spustowego, poprawę funkcjonowania spustu w trybie samoczynnym. Zlecono też przeniesienie rękojeści napinania, bezpiecznika i przełącznika rodzaju ognia na prawą stronę broni.

Widząc zbliżającą się porażkę, Zajcew postanowił uciec się do podstępu, który był ewidentnym złamaniem warunków konkursu. Namówił do tego Kałasznikowa. W rezultacie do następnego etapu przedstawiono broń o całkowicie zmienionej konstrukcji. Praktycznie był to zupełnie nowy karabin. Otrzymał on oznaczenie AK-47 nr.1. Po próbach fabrycznych i wprowadzeniu szeregu zmian, nadano mu oznaczenie fabryczne KB-P-580. Powstały trzy prototypy: AK-47 nr. 2 i 3 z kolbą stałą, oraz AK-47 nr.4 z kolbą składaną. Mimo napiętych terminów, udało się dostarczyć prototypy na próby, które miały się odbyć w listopadzie 1947 roku.

Nabój 7,62 x 39 mm wz. 43

Równocześnie nastąpiły zmiany w konstrukcji naboju pośredniego wz.43. Od 1945 roku, prowadzono z nim nieprzerwane testy. Wykazały one szereg wad amunicji, prowadzących do zrywania kryz i pękania łusek. W wyniku prac prowadzonych w zakładach w Uljanowsku, okazało się, ze konieczna jest zmiana długości łuski i szerokości kryzy. Tak powstał nowy nabój 7,62 x 39 mm wz. 43, który latem 1947 zastąpił stary nabój 7,62 mm x 41 wz.43.

Przed rozpoczęciem zaplanowanych prób ogłoszono, że startujące w nich karabiny muszą strzelać nową amunicją. Ostatecznie próby rozpoczęto 16 grudnia 1947 roku. Okazało się, że korzystając ze zmiany naboju, inni uczestnicy także przebudowali swoje karabiny. Nie były to jednak tak głębokie zmiany jak w broni Kałasznikowa i Zajcewa.

Testy trwały do 11 stycznia 1948 roku. Karabin KB-P-580 wygrał w nich bezdyskusyjnie. Pobił konkurencję w próbach żywotności i niezawodności. Wyróżniał się także prostotą konstrukcji. Mimo oficjalnego protestu pozostałych uczestników konkursu, zapewniło mu to pierwszą lokatę w ogólnej ocenie konstrukcji. Został jednocześnie rekomendowany do przyjęcia na uzbrojenie armii.

21 stycznia 1948 roku, minister uzbrojenia D. Ustinow, wydał rozkaz zakończenia, do 1 czerwca, prac nad rodziną broni strzelających nabojem pośrednim . Nakazał też rozpoczęcie przygotowań do jej masowej produkcji. Produkcja karabinów automatycznych Kałasznikowa miała się odbywać w Iżewskich Zakładach Samochodowych. W przygotowaniach brał początkowo udział konstruktor z zespołem. Później zadanie to przejął główny konstruktor fabryki Dawid Winkorjoz.

W lipcu 1948 roku zamówiono partię karabinów AK-47 przeznaczoną do prób w jednostkach wojskowych. Miały się one odbywać w wybranych pododdziałach moskiewskiego, leningradzkiego i środkowoazjatyckiego okręgu wojskowego.

Po próbnej eksploatacji i wprowadzeniu poprawek, powstał kolejny wariant przedseryjny. Nosił on oznaczenie AK-48. Występował w dwóch wariantach: AK-48 nr. 1 – z kolbą stałą i AK-48 nr. 2 – z kolbą składaną.

Nie osiągnięto w nim spodziewanej poprawy celności. Dowództwo armii radzieckiej zrezygnowało w końcu z tego wymogu. Zakładano, że w nowe karabiny będzie uzbrojonych sześciu żołnierzy w każdej drużynie piechoty. Mieli oni stanowić jej główną siłę ognia, prowadzonego krótkimi seriami, na niewielkich dystansach. Nadzwyczajna celność nie była więc potrzebna. Precyzyjny ogień mieli prowadzić pozostali żołnierze, uzbrojeni w karabiny SKS. Nie chciano też zbytniego przedłużania przygotowań do produkcji. Chodziło o jak najszybsze zastąpienie karabinów Mosina, oraz pistoletów maszynowych PPSz i PPS.

Na początku 1949 zostały więc, trochę pośpiesznie, przyjęte na uzbrojenie armii radzieckiej:

• 7,62 mm Автомат Калашникова (АК) – podstawowa odmiana z kolbą stałą
• 7,62 mm Автомат Калашникова со складывающнмся прикладом (AKS) – odmiana z kolbą składaną.

W nagrodę M. T. Kałasznikow został odznaczony Nagrodą Stalinowską I stopnia.

MG 34

W 1934 roku, zaraz po dojściu do władzy Adolfa Hitlera, Niemcy poczuły się dostatecznie silne, aby uwolnić się od ograniczeń traktatu wersalskiego, który ograniczał między innymi produkcję broni automatycznej. Zaczęto otwarcie zbroić się. Jedną z podstawowych potrzeb był lekki i niezawodny karabin maszynowy, który zastąpiłby solidne, ale ciężkie sMG 08 i niezbyt udane leMG 08/15.

Zadanie wyprodukowania prototypów zlecono firmie Mauser. Projekt opracował inż. Louis Stange z firmyRheinmetall. Prace postępowały bardzo szybko. Ułatwieniem był fakt, że po zawarciu traktatu wersalskiego wiele fabryk broni nieautomatycznej i sportowej kontynuowało, pod różnymi przykrywkami, konstrukcję broni maszynowej. Wiele projektów badawczych zlecano za granicą.

Nowy karabin powstał już w 1934 roku i został wprowadzony do uzbrojenia Wehrmachtu pod oznaczeniem Maschinengewehr 34 (MG34). Nowa broń charakteryzowała się wieloma nietypowymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi. Karabin zależnie od potrzeb mógł być zasilany z magazynków lub taśmy. Zmiana rodzaju zasilania wymagała zmiany pokrywy komory zamkowej (jedna komora miała gniazdo magazynka, druga była wyposażona w mechanizm przesuwu taśmy).

Louis Stange zastosował w nowej broni nietypowy mechanizm spustowy. Broń, pomimo braku przełącznika rodzaju ognia, mogła strzelać zarówno ogniem pojedynczym jak i seriami. Zapewniała to specjalna konstrukcja mechanizmu spustowego i spustu. Spust posiadał dwa wgłębienia. Przy ściąganiu spustu górnym wgłębieniem (oznaczone literą "E") strzelał ogniem pojedynczym, a przy ściąganiu spustu wgłębieniem dolnym (oznaczonym literą "D") seriami.

Uniwersalny karabin maszynowy MG-34 stał się podstawową zespołową bronią maszynową niemieckich sił zbrojnych. Występował w uzbrojeniu wszystkich ich rodzajów. W piechocie, broni pancernej, lotnictwie (oddziały spadochronowe i ochrona lotnisk), marynarce wojennej. Jednak dość szybko okazało się, że jest to broń doskonała, ale trudna w produkcji i wymagająca starannej obsługi. Doświadczenia bojowe wykazały, że bez zasilania magazynkowego można się obejść, a z ukmu strzela się wyłącznie seriami. Dlatego pojawienie się znacznie prostszego, tańszego i łatwiejszego w produkcji ukmu MG42 spowodowało, że od 1943 roku MG 34 zaczął znikać z uzbrojenia jednostek piechoty.

MG34 do końca wojny był stosowany jako uzbrojenie czołgów i innych pojazdów pancernych, gdyż kwadratowy kształt osłony lufy MG42 czynił go nieprzydatnym (mniejszy kąt ostrzału przy zastosowaniu jarzm kulowych) jako uzbrojenie wspomagające niemieckich pojazdów bojowych.

W czasie wojny MG34 były używane głównie przez jednostki niemieckie, pewne ilości zdobycznych MG 34 znalazły się także na uzbrojeniu armii amerykańskiej (wydano nawet instrukcję "TM E9-206A German 7,9-mm Dual Purpose Machine Gun MG34" przeznaczoną dla obsług zdobytych ukmów). Po wojnie karabiny MG-34 były używane przez armie Czechosłowacji, Francji, Izraela. Pojawiły się nawet podczas wojny wietnamskiej i secesji Biafry.

Wersje[edytuj]

• MG 34/41 – uproszczono technologię wykonania (mechanizm spustowy tylko do ognia seriami), zwiększono szybkostrzelność.
• MG 34S – uproszczono konstrukcję, skrócono lufę, zasilanie wyłącznie z taśmy nabojowej.

Nowe życie MG34 zyskał (po wizualnym liftingu) jako ciężki blaster szturmowców Imperium w "Gwiezdnych wojnach" G. Lucasa.

Konstrukcja[edytuj]

Spust MG 34

Broń samoczynno-samopowtarzalna, działająca na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Ryglowanie przez obrót tłoka zaporowego. Zasilanie z metalowej, segmentowej taśmy ogniwkowej Gurt 34, z ogniwkami otwartymi, o pojemności 50 nabojów (segmenty można było łączyć), lub magazynka dwubębnowego o pojemności 75 nabojów. Donośnik przesuwakowy umożliwiający dwustronne przesuwanie taśmy. Mechanizm uderzeniowy igliczny z oddzielną sprężyną uderzeniową. Lufa szybkowymienna, chłodzona powietrzem. Celownik słupkowy odchylny, z odchylnym celownikiem przeciwlotniczym. Kolba odejmowana, drewniana lub z tworzywa sztucznego.

Dwójnóg, składany w położeniu marszowym. W opcjonalnym wyposażeniu znajduje się podstawa trójnożna (Lafette 34) umożliwiająca prowadzenie ognia zarówno bezpośredniego jak i pośredniego. Istniała także podstawa trójnożna przeznaczona do strzelań przeciwlotniczych.

M2

Armia amerykańska rozpoczęła swój udział w I wojnie światowej prawie bez karabinów maszynowych, w tym także wielkokalibrowych. Aby temu zaradzić postanowiono przebudować ckm Browning M1917. Chodziło tu głównie o powiększenie kalibru broni do ok. 13 mm. Podążono tu śladem Niemców, którzy w ten sposób postąpili z km Maxim. Ostatecznie nowa broń, kalibru 12,7 mm, była gotowa w końcu roku1918, kiedy nikt już nie był nią zainteresowany. Mimo braku zamówień firma Colt wyprodukowała pewną liczbę karabinów jako M1921. Występowały one w wersji lądowej (chłodzone wodą) i lotniczej (chłodzone powietrzem). Wtedy swoje zainteresowanie konstrukcją wyraziły marynarka wojenna i lotnictwo. Marynarka wojenna przyjęła do uzbrojenia udoskonaloną wersję M1924 chłodzoną wodą, a lotnictwo chłodzony powietrzem wkm M1921.

W roku 1933 dokonano modernizacji broni. Dokonał tego dr S. G. Green. Została ujednolicona konstrukcja komory zamkowej i większość podzespołów, co znacznie zmniejszyło koszty produkcji. Na bazie zmodernizowanej komory zamkowej, powstało aż siedem odmian wkm-u nazywanego teraz M2. Były to m.in.: odmiana chłodzona wodą dla marynarki wojennej, chłodzona powietrzem, z lekkimi lufami różnej długości i zasilaniem obustronnym dla lotnictwa oraz chłodzona powietrzem z ciężką lufą dla broni pancernej. Ta ostatnia pod nazwą M2HB (Heavy Barrel-ciężka lufa) została w 1938 roku wprowadzona do uzbrojenia piechoty.

Produkcję wersji chłodzonej wodą zakończono wkrótce po rozpoczęciu II wojny światowej.

Aby skrócić bardzo długą procedurę wymiany lufy zaprojektowano do tego karabinu specjalny system zwany QCB (Quick barrel change – szybka wymiana lufy), zastosowany w belgijskiej wersji M2-HQCB. W USA poza zastosowaniem szybkowymiennej lufy zmieniono także technologię wykonania i materiały z których wykonane są niektóre części M2 dzięki czemu udało się obniżyć masę karabinu właściwego w wersji M2-GPHMG do 27 kg.

Opis konstrukcji[edytuj]

M2 działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy i ma lufę chłodzoną powietrzem. Używa naboi ".50 BMG" (kaliber 12,7 mm).

Maksymalny zasięg M2 wynosi 4200 m, ale zasięg praktyczny to około 2 km (strzelając z trójnogu lub z broni zamontowanej na pojeździe). W wersji "wsparcia piechoty" karabin waży ok. 38 kg, a trójnóg typu M3 to dodatkowe 20 kg.

Używany jest do wielu zadań, między innymi jako:

• broń wsparcia piechoty
• karabin przeciwlotniczy na okrętach (zazwyczaj sprzężony podwójnie, jeden z karabinów ma taśmę podawaną z lewej strony, a drugi z prawej)
• główne lub pomocnicze uzbrojenie w różnego typu transporterach opancerzonych
• karabin maszynowy na wieżach niektórych czołgów
• uzbrojenie amerykańskich samolotów z okresu II wojny światowej (np. B-17 Latająca Forteca), a takżeF-86 Sabre z czasów wojny koreańskiej
• lekka odmiana GAU-16 używana jest jako uzbrojenie montowane w drzwiach niektórych śmigłowców.

Vickers

Historia powstania[edytuj]

Po wykupieniu firmy Maxim inżynierowie Vickersa zaczęli pracować nad ulepszeniem karabinu maszynowego Maxim. Nowa broń weszła oficjalnie do służby w armii brytyjskiej 26 listopada 1912 i została wycofana ze służby czynnej ponad 50 lat później, 30 marca 1968.

Opis konstrukcji[edytuj]

W zależności od wersji karabin ważył pomiędzy 11 a 13 kg, a jego podstawa ważyła od 18 do 23 kg. Amunicja była podawana z taśmy, skrzynka amunicyjna z taśmą na 250 naboi ważyła 10 kg. Dodatkowo karabin wymagał około 4,3 l wody na chłodzenie lufy. Jeden karabin był zazwyczaj obsługiwany przez ośmioosobową drużynę żołnierzy – jeden z żołnierzy był strzelcem, jeden podawał amunicję, a reszta pomagała przenosić karabin, skrzynki amunicyjne i części zamienne.

Lufa karabinu była chłodzona przez odparowania (ang. "evaporative cooling") – lufę otaczał zbiornik wypełniony wodą, gorąca para ze zbiornika odprowadzana była wężykiem do stojącej nieopodal chłodnicy (zazwyczaj po prostu kanistra, do którego wlano trochę wody na dno).

Cały karabin miał 1,1 m długości, praktyczna szybkostrzelność wynosiła pomiędzy 450 a 600 strzałów na minutę, a zasięg wynosił trochę ponad 4 km.

Używał standardowej amunicji brytyjskiej kalibru 0,303 cala (7,7 × 56 mm). Istniała także wersja kalibru 0,5 cala (12,7 mm) – Vickers .5".

Użycie bojowe[edytuj]

Vickers był niezawodną bronią, bardzo lubianą przez żołnierzy, mógł prowadzić nieustanny ogień nawet przez wiele godzin. Spektakularnym przykładem tego była akcja pod High Wood 24 sierpnia 1916. 100. Kompania Karabinów Maszynowych (w jej skład wchodziło 10 karabinów Vickers) otrzymała rozkaz nieustannego ostrzału miejsca znajdującego się w odległości 2000 jardów, gdzie, jak podejrzewano, będą zbierali się niemieccy żołnierze w czasie przygotowania do kontrataku. Podczas dwunastogodzinnej akcji żołnierze dwóch kompanii piechoty nieustannie donosili amunicję, wodę i pożywienie dla obsługi karabinów maszynowych, w tym czasie zużyto każdą kroplę wody dostępną w okolicy – włącznie z zawartością wiaderek z latryn, łącznie wymieniono 100 nowych luf i wystrzelono ponad milion sztuk amunicji. Rekordowy Vickers wystrzelił ponad 120.000 naboi i żaden karabin nie zepsuł się w czasie ostrzału.

Od 1916 Vickers używany był także jako uzbrojenie samolotów brytyjskich i francuskich. W tej wersji osłona lufy była przecinana w kilku miejscach tak, że lufa była chłodzona przez przepływ powietrza. Ostatnim samolotem uzbrojonym w Vickers był Fairey Swordfish.

DP

Nazwa DP jest skrótem od Diegtiariow Piechotnyj - karabin maszynowy piechoty Diegtiariowa. Karabin ten był jednym z pierwszych typów broni skonstruowanej po 1917 w Związku Radzieckim. Prototyp został zbudowany w 1926 roku. Został przyjęty na uzbrojenie Armii Czerwonej jako podstawowy ręczny karabin maszynowy w 1927 roku i wykorzystywany przez nią z dużym powodzeniem do końca II wojny światowej. W źródłach radzieckich karabin ten najczęściej oznaczany był DP bez oznaczenia roku, a czasami oznaczany był "DP obrazca 1927" lub w skrócie DP-27 (= DP wzór 1927), natomiast w Polsce znany jest jako DP wzór 1928.

Jak większość konstrukcji sowieckich, DP był bronią niezawodną i prostą w produkcji, nie był jednak pozbawiony wad. Największym błędem okazało się umieszczenie sprężyny powrotnej nad lufą (sprężyna otaczała trzon tłoka gazowego). W tak intensywnie strzelającej broni powodowało to nagrzewanie się sprężyny, która traciła własności sprężyste. Także trwałość niektórych części okazała się niższa niż wymagana. W nowym karabinie sprężyna powrotna została umieszczona w komorze za zamkiem, co skutkowało pojawieniem się charakterystycznej tulei z tyłu komory zamkowej. Wzmocniono niektóre elementy karabinu (iglicę, wyrzutnik), przekonstruowano bezpiecznik. Pod komorą zamkową pojawił się chwyt pistoletowy. Wzmocniono także dwójnóg. Zmodernizowana wersja oznaczona była symbolem DPM, gdzie M oznacza modernizowany. Największą wadą karabinu nadal pozostawał magazynek. Magazynek talerzowy, choć miał sporą pojemność, miał dużo wad. Był ciężki, skomplikowany i drogi w produkcji. Także ładowanie go w warunkach polowych nie należało do najłatwiejszych. Wadę tę próbowano usunąć, zmieniając zasilanie magazynkowe na taśmowe. W ten sposób powstał RP-46.

Wybór magazynka talerzowego wynikał ze specyficznych doświadczeń z wojny domowej w Rosji. Wojna ta obfitowała w krótkotrwałe i dynamiczne starcia niewielkich oddziałów (często konnych) złożonych przeważnie ze słabo wyszkolonych żołnierzy, między którymi (starciami) istniały długie okresy spokoju; podczas takich starć nie było czasu na rozstawienie i użycie ciężkich karabinów maszynowych (ponadto niewielkie oddziały nierzadko nie dysponowały nimi). W takich warunkach sprawdzał sie najlepiej magazynek talerzowy (obecny np. w karabinie maszynowym Lewis), którego zaletą była właśnie duża pojemność, ponieważ pozwalała ona wystrzelić w czasie starcia dużą liczbę pocisków, co często powodowało załamanie się niedoszkolonych żołnierzy przeciwnika; a wady magazynka talerzowego (powolne i trudne ładowanie) nie ujawniały się, bo pomiędzy starciami było sporo czasu na załadowanie magazynków. Podczas II Wojny Światowej okazało się natomiast, że warunkach regularnej wojny wymagane jest w przypadku ręcznych karabinów maszynowych prowadzenie ognia wspierającego przez dłuższy czas, a w roli broni do szybkiego wystrzelenia większej liczby pocisków był stosowany pistolet maszynowy; w takich warunkach szybko dają znać o sobie wady magazynka talerzowego (w celu zmniejszenia ich wpływu od 1943 r. każda drużyna piechoty dysponowała dwoma rkm-ami).

Poza wersjami przeznaczonymi dla wojsk lądowych istniały specjalizowane, pokładowe wersje DP – DA i DT.

• DA - lotnicza wersja DP. Został wprowadzony do uzbrojenia w roku 1928. Przystosowując karabin do nowych celów, usunięto zbędną osłonę lufy, tłumik płomienia, celownik krzywkowy i kolbę, a także przekonstruowano bezpiecznik.

• DT (Diegtiariow Tankowoj) - czołgowy karabin maszynowy. Zakres zmian w stosunku do DP bardzo podobny jak w przypadku DA. Pierścień mocujący miał inną konstrukcję (współpracował z jarzmem kulistym). Celownik przeziernikowy. Kolba metalowa wysuwana o regulowanej długości. Karabin mógł być demontowany i używany poza pojazdem. Ponieważ muszka była częścią jarzma kulistego, dwójnóg (według oficjalnej terminologii "nóżki do strzelania naziemnego") karabinu DT miał w górnej części wspornik z muszką. W 1944 roku przyjęto do uzbrojenia czołgowy karabin maszynowy DTM, będący pochodną DPM.

Opis konstrukcji[edytuj]

Żołnierz amerykański w Korei przy zdobycznym egzemplarzu DP

Ręczny karabin maszynowy DP był zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, ryglowanie ryglami wychylnymi rozsuwanymi przez iglicę. Strzelanie z zamka otwartego, krótkimi seriami (3-6 pocisków). Ogień długimi seriami dopuszczano tylko wyjątkowo. Zasilanie magazynkowe (magazynek talerzowy na 47 lub 49 naboi, są wzmianki o opracowywaniu magazynka pudełkowego). Lufa wymienna (połączenie bagnetowe), zakończona stożkowym tłumikiem płomieni. Broń standardowo wyposażona w dwójnóg.

PK/PKS

Historia konstrukcji[edytuj]

Ukm PK/PKS powstał w biurze konstrukcyjnym Michaiła T. Kałasznikowa. Nowy karabin miał zastąpić wszystkie znajdujące się na uzbrojeniu Armii Czerwonej ciężkie i ręczne karabiny maszynowe. Karabin został przyjęty do uzbrojenia w roku 1961. Jednocześnie z karabinem przyjęto do uzbrojenia trójnożną podstawę 6T2 konstrukcji Samożenkowa. W następnych latach nowy karabin stał się podstawowym karabinem maszynowym armii państw Układu Warszawskiego (w Polsce PK/PKS został przyjęty na uzbrojenie w połowie lat sześćdziesiątych, od 1968 roku był produkowany przez Zakłady Przemysłu Metalowego "H. Cegielski"). W 1969 roku broń została zmodernizowana. Zmiany konstrukcyjne miały na celu zmniejszenie masy. Osiągnięto to poprzez szerokie zastosowanie przy produkcji technologii tłoczenia. Karabin PKM/PKMS ('Pulemiot Kalasznikowa Modernizirowannyj/Pulemiot Kalasznikowa Modernizirowannyj Stankowyj) różni się od PK/PKS budową niektórych zespołów, przy czym automatyka broni działa na niezmienionej zasadzie. Zastosowano lżejszą lufę (bez żeber) i nowy tłumik płomienia. Pokrywę komory zamkowej i osłonę donośnika zaczęto tłoczyć z cieńszej blachy. Aby zachować sztywność pojawiły się na nich charakterystyczne przetłoczenia. Kolbę wyposażono w oporę naramienną ułatwiającą strzelanie z dwójnogu. W następnych latach pojawiła się wersja PKMN/PKMSN, wyposażona w podstawę do mocowania celownika nocnego PPN-3. Wprowadzono także nową podstawę trójnożną 6T5 skonstruowaną przez Stiepanowa. Wzorując się na karabinie PK/PKS w Polsce skonstruowano ukm UKM-2000.

Pochodne PK/PKS[edytuj]

• PKT – w roku 1962 do uzbrojenia przyjęto pochodną PK, czołgowy karabin maszynowy PKT (Pulemiot Kalasznikowa Tankowyj). PKT posiada dłuższą lufę o grubszych ściankach oraz zamknięty regulator gazowy. Karabin wyposażono w elektrospust. Zasilanie zapewnia taśma o pojemności 250 naboi. Donośność maksymalna PKT wynosi ok. 3800 m, a skuteczna ok. 1000 m.
• PKM-NATO – na początku lat 90. w Zakładach Cegielskiego w Poznaniu prowadzono prace nad przystosowaniem ukmu PK/PKS do zasilania natowską amunicją 7,62 x 51 mm. Rezultatem prac był prototyp oznaczony PKM-NATO. Przekonstruowano lufę (odmienne wymiary komory nabojowej), suwadło, podstawę donośnika, zamek i wyrzutnik. Przekonstruowano także taśmę nabojową. Zmiany konstrukcyjne części są minimalne. Prototyp badano w 1997 roku. Broni nie wprowadzono do produkcji.

Opis konstrukcji[edytuj]

Karabin maszynowy PK/PKS jest zespołową bronią samoczynną. Zasada działania oparta o odprowadzanie gazów prochowych przez boczny otwór w lufie. Ryglowanie przez obrót zamka. Mechanizm spustowy umożliwia tylko ogień ciągły. Zasilanie taśmowe (początkowo stosowano taśmę ciągłą, później segmentową składającą się z odcinków po 50 naboi). Jeśli karabin jest używany jako rkm, taśma o pojemności stu naboi jest przechowywana w blaszanej skrzynce amunicyjnej przyłączonej pod komorą zamkową broni. Jako ckmkarabin jest używany z taśmą o pojemności 200 naboi (skrzynka amunicyjna jest w takim przypadku ustawiana obok broni). Karabin posiada lufę szybkowymienną, zakończoną szczelinowym tłumikiem płomienia. Przyrządy celownicze składają się z muszki stałej i nastawnego celownika krzywiznowego. Wersja PKMN/PKMSN posiada podstawę pod celownik noktowizyjny PPN-3.

Wersje karabinu PKMS[edytuj]

• PKMSP – wyposażony w podświetlone trytowymi źródłami światła mechaniczne przyrządy celownicze
• PKMSN – wyposażony we wspornik do mocowania celownika i celownik noktowizyjny PPN-3 lub inny (np. PCS-5)
• PKMSNP – wyposażony w podświetlane przyrządy celownicze i celownik noktowizyjny

Dane taktyczno-techniczne[edytuj]

karabinu maszynowego[edytuj]

Wzór	PK	PKM	PKT
Masa karabinu (kg)	9,0	7,5	10,5
Masa lufy (kg)	2,6	2,4	3,23
Długość karabinu (mm)	1173	1196	1098
Długość lufy (bez tłumika płomienia) (mm)	605	605	722
Prędkość początkowa pocisku (m/s)	825	825	855
Szybkostrzelność teoretyczna (strz./min)	650	650	700
Szybkostrzelność praktyczna (strz./min)	250	250	250
Masa skrzynki amunicyjnej ze 100/200/250 nabojami	3,9/8,0/-	3,9/8,0/-	-/-/9,4

podstawy[edytuj]

Wzór	6T2	6T5
Masa (kg)	7,5	4,5
Kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej	od -15 do +15	od -10 do +20

Schwarzlose wz. 07/12 

Historia konstrukcji[edytuj]

Na początku XX wieku Andreas W. Schwarzlose opatentował broń samoczynną o lufie nieruchomej i zamku niezaryglowanym. Opóźnienie otwarcia zamka osiągnął stosując zamek półswobodny, w którym ruch trzonu zamkowego był opóźniany przez zespół dwóch kolankowych dźwigni.

W 1902 roku zgłosił swój pierwszy patent na karabin maszynowy. Początkowo problemem było pękanie łusek w czasie wyciągania ich po strzale, ale rozwiązano go oliwiąc łuski nabojów przed strzałem. Skrócono także lufę, co przyśpieszyło spadek ciśnienia gazów prochowych.

Nowy ckm został przyjęty do uzbrojenia armii Austro-Węgier w roku 1905 jako MG M.7. Broń była przystosowana do strzelania nabojami 8 x 50 mm R. Zasilanie zapewniała taśma parciana na 250 naboi. Szybkostrzelność cekaemu była dość niska i wynosiła 400 strz/min. W następnych latach broń udoskonalono. Zmieniono kształt chłodnicy oraz konstrukcję tylców. Zmiany w konstrukcji zamka (przekonstruowano zarówno trzon zamkowy jak i dźwignie) pozwoliły zwiększyć szybkostrzelność do 600 strz/min. Udoskonalony karabin maszynowy przyjęto do uzbrojenia na przełomie 1912 i 1913 roku jako Maschinengewehr Patent Schwarzlose M.7/12. Jednocześnie rozpoczęto produkcję taśm stunabojowych pakowanych w drewniane skrzynki. Do karabinu opracowano podstawę trójnożną z rur stalowych o bardzo udanej konstrukcji. Umożliwiała ona łatwą regulację wysokości. W trakcie pierwszej wojny światowejopracowano nowe, lżejsze podstawy – tzw. lekką z nóżkami z prętów stalowych oraz tzw. szturmową w postaci drewnianej ramy z uchwytem metalowym dla ckm. Karabin wyposażono także w prętową kolbę. Standardową podstawę z rur wyposażono w adapter do strzelań przeciwlotniczych.

Karabin Schwarzlose MG M.7/12 okazał się konstrukcją udaną. Prosta konstrukcja, łatwe rozkładanie bez użycia narzędzi i niewielka liczba części ułatwiały eksploatację. Największą wadą okazała się konieczność oliwienia naboi. Przy braku oliwy karabin bardzo często się zacinał.

Po pierwszej wojnie światowej i rozpadzie Austro Węgier ckmy MG M.7/12 znalazły się na uzbrojeniu armiiAustrii, Węgier, Włoch, Czechosłowacji i Polski. W Polsce były użytkowane do roku 1929 (w 1924 roku było ich 1424 egz.). Po wycofaniu większość egzemplarzy skasowano (360 sztuk sprzedano Chinom).

Wersje[edytuj]

• Wersje austro-węgierskie
  • MG M.7
  • MG M.7/12
  • MG M.7/31 (inne oznaczenie MG M. 7/12/31) wersja dostosowana do amunicji 8 × 56 mm R z pociskiem ostrołukowym (M.31)
• Wersje holenderskie
  • wz. 08 – wersja kalibru 6,5 × 54 mm R
  • wz. 08/13 – zmodernizowany wz.08
  • wz. 08/15 – wersja o zmniejszonej masie przeznaczona dla kawalerii
• Wersja czechosłowacka
  • vz. 07/12/27 – wersja kalibru 7,92 x 57 mm Mauser(czasem oznaczana jako Schwarzlose-Janeček vz.07/12/27)
• Wersja polska
  • wz. 1907/24 – zmodernizowana w Częstochowie, przedłużona lufa do 630 mm, przystosowana do naboju 7,92 mm Mauser

Opis konstrukcji[edytuj]

Ciężki karabin maszynowy Schwarzlose M.7/12 był zespołową bronią samoczynną.

Automatyka działała na zasadzie odrzutu zamka półswobodnego. Opóźnienie otwarcia zamka następowało w wyniku pozornego zwiększenia masy zespołu odrzutowego na skutek włączenia międzytrzon zamkowy i komorę zamkową układu przegubowo-kolankowego o przełożeniu znacznie większym niż jedności.

Zasilanie z taśmy parcianej o pojemności 250 lub 100 nabojów. Donośnik bębnowy wprowadzany był w ruch przez zamek.

Lufa z czterobruzdowym gwintem chłodzona była wodą i zakończona tłumikiem płomieni. Każdy nabój przed wprowadzeniem do komory był automatycznie naoliwiony, przy pomocy pompki napędzanej przez zamek. Zapobiegało to pękaniu łusek wyciąganych pod znacznym ciśnieniem.

Broń była wyposażona w trójnożną podstawę, przy czym każda noga miała regulację długości

MG 151

MG 151 (MG 151/15) – wielkokalibrowy karabin maszynowy kalibru 15 mm (masa pocisku przeciwpancernego 66 g, burzącego 51 g) produkowany od 1940 roku przez Waffenfabrik Mauser. W 1941 roku na jego bazie powstało działko20 mm MG 151/20, które stanowiło uzbrojenie wielu samolotów niemieckiej Luftwaffe podczas II wojny światowej.

Karabin MG 151/15 stanowił główne uzbrojenie samolotów myśliwskich Messerschmitt w wersji Bf 109F-2/F-3, w kolejnych wersjach (od Bf 109F-4) montowano już działko kalibru 20 mm. Od 1942 roku wszystkie 15 mm MG 151/15 były stopniowo wymieniane na MG 151/20.

Karabin MG 151 charakteryzował się bardzo wysoką prędkością wylotową pocisku, co sprawiało, że pociski miały bardzo stabilną trajektorię lotu oraz większy zasięg niż pociski działek Oerlikon MG FF, które były używane przez niemieckie myśliwce w początkowym okresie wojny. Działko MG 151/20 było zasilane amunicją z pociskami przeciwpancernymi (117 g) i dwoma rodzajami amunicji z pociskami burzącymi (o masie 115 i 92 g)